HAK-İŞ Genel Başkanı Mahmut Arslan, Türkiye'de emeklilik sisteminde yaşanan adaletsizliklere ve kayıt dışı istihdam sorununa dikkat çekerek, sistemin yeniden düzenlenmesi gerektiğini vurguladı.
Arslan, kayıt dışı istihdamın emeklilikteki en büyük sorun olduğunu belirterek, 2023 yılı verilerine göre SGK'nın 600 milyar TL prim alacağı bulunduğunu söyledi. Bu alacakların tahsil edilmesi durumunda emekli maaşlarında yüzde 50’lik bir artış sağlanabileceğini ifade etti.
2025'te emekli olacak işçilerin, bugünkü emeklilere kıyasla daha düşük maaş alacaklarını belirten Arslan, daha fazla prim ödeyenin daha az maaş almasının adil olmadığını dile getirdi. HAK-İŞ Akademi tarafından düzenlenen “Emeklilik Sisteminin Güncel Sorunları ve Çözüm Önerileri Raporu” tanıtım toplantısında konuşan Arslan, sosyal güvenlikte daha çağdaş ve adil bir sistem kurulması çağrısında bulundu.
HAK-İŞ AKADEMİ’DEN SOSYAL GÜVENLİK RAPORU
HAK-İŞ Akademi tarafından hazırlanan rapor, Türkiye’deki emeklilik sisteminin mevcut sorunlarını ve çözüm önerilerini ortaya koyuyor. HAK-İŞ Akademi’nin gelir dağılımı adaletsizliği ve vergi konularına ilişkin çalışmalarının ardından yayımladığı bu rapor, emeklilik sisteminin güncel meselelerine yönelik önerileri içeriyor. Arslan, raporu sunarken “Sosyal güvenlik, Türkiye gibi demokratik sosyal devletlerin temel sorumluluklarından biridir” ifadelerini kullanarak, sistemde yapılacak reformların büyük önem taşıdığını vurguladı.
'GEÇMİŞTE SGK KAYNAKLARI VERİMLİ KULLANILAMADI'
Arslan, sosyal güvenlik sisteminin kökenine dair değerlendirmelerde bulunarak, geçmişte Sosyal Güvenlik Kurumu’nun (SGK) kaynaklarının verimli kullanılmadığını belirtti. “O dönemde kaynaklarımız yerinde değerlendirilseydi, bugünkü krizleri bu kadar derin yaşamazdık” diyen Arslan, geçmişin mali yönetim hatalarının bugünkü sosyal güvenlik sorunlarına katkıda bulunduğunu savundu.
SOSYAL GÜVENLİK HARCAMALARI DÜŞÜŞTE
Türkiye’nin genel milli geliri artmasına rağmen, sosyal güvenlik harcamalarının Gayri Safi Milli Hasıla’daki (GSMH) payının düştüğüne dikkat çeken Arslan, 2009’da emeklilere yapılan sosyal güvenlik harcamalarının GSMH içindeki payının yüzde 7,6 olduğunu, bu oranın 2023’te yüzde 6,4’e gerilediğini belirtti. “Bu düşüş, devletin sosyal güvenlik sistemine yeterli kaynağı ayırmadığını gösteriyor” diyen Arslan, bu eksikliğin, emeklilerin yaşam standartlarını olumsuz etkilediğini ifade etti.
AKTÜERYAL DENGEYİ BOZAN KAYIT DIŞI İSTİHDAM
Arslan, sosyal güvenlikteki aktüeryal dengenin kayıt dışı istihdam ve prim tahsilat sorunları nedeniyle bozulduğunu vurguladı. “EYT düzenlemesi ya da emekli maaşları değil, asıl sorun kayıt dışı istihdam ve prim tahsilatında yaşanan aksaklıklar” dedi. SGK’nın prim alacaklarının 2023 itibarıyla 600 milyar TL’ye ulaştığını belirten Arslan, “Bu primler tahsil edilse, emekli maaşlarını yüzde 50 artırmak mümkün olurdu” şeklinde konuştu.
OECD ÜLKELERİNE GÖRE EMEKLİ MAAŞLARI DÜŞÜK
Arslan, Türkiye’de emeklilerin vergi gelirlerinden aldığı payın OECD ülkelerinin oldukça gerisinde kaldığını belirterek, “OECD ülkelerinde emeklilerin vergi gelirlerinden aldığı pay yüzde 25 iken Türkiye’de bu oran yüzde 12,4” dedi. Bu oranın düşük olmasının emekli maaşlarının artışını sınırladığını ifade eden Arslan, sosyal güvenlik sistemine daha fazla kaynak aktarılmasını gerektiğini savundu.
AKTİF-PASİF ORANI HEDEFİN ALTINDA
Sosyal güvenlik sisteminde ideal aktif-pasif oranının dört çalışanın bir emekliyi finanse ettiği denge olduğunu belirten Arslan, Türkiye’nin bu hedefe ulaşamadığını söyledi. EYT düzenlemesinden önce 2,37 olan bu oranın geçen yıl 1,82’ye gerilediğini ifade eden Arslan, bu düşüşün sosyal güvenlik sisteminde sürdürülebilirliği zorlaştırdığını belirtti.
'DAHA FAZLA PRİM ÖDEYİP DAHA AZ MAAŞ ALMAK ADİL DEĞİL'
Emeklilikte karşılaşılan maaş farklarına da değinen Arslan, 2025’te emekli olacak bir işçinin, bu yıl emekli olanlara göre daha düşük maaş alacağını belirtti. “Daha fazla prim ödeyip daha az maaş almak doğru değil” diyen Arslan, sistemin bu haksızlığı giderecek şekilde düzenlenmesi gerektiğini ifade etti. Emeklilikte maaş düşüşünü önleyecek bir düzenleme talep eden Arslan, bu konuda yıl sonuna kadar adım atılmasını beklediklerini söyledi.
ÇÖZÜM ÖNERİLERİ: SOSYAL GÜVENLİK ŞURASI VE YENİ BİR YAPILANMA
Basın toplantısının ardından, İş ve Sosyal Güvenlik Uzmanı Sadettin Orhan raporun detaylarına ilişkin bir sunum yaptı. Orhan, Türkiye’nin sosyal güvenlik sistemindeki sorunlara çözüm olarak “2024 sonrası maaş kayıplarının önlenmesi” “emekli maaşı hesaplama sisteminin revize edilmesi” “Sosyal Politika Koordinasyon Kurulu kurulması” ve “Sosyal Güvenlik Şurası” önerilerini sundu.
Orhan, bu çözüm önerileriyle emeklilerin maaş kayıplarının azaltılabileceğini ve sosyal güvenlik sisteminin daha adil hale getirilebileceğini vurguladı.
ARSLAN: GELECEKTEKİ SORUNLARI ÇÖZMEK İÇİN BİRLİKTE ÇALIŞMALIYIZ
Toplantının sonunda Arslan, Türkiye’nin sosyal güvenlik sisteminin daha çağdaş ve sürdürülebilir bir yapıya kavuşması için kapsamlı bir reform gerektiğini belirtti. “Önümüzdeki dönemde yaşanacak daha büyük sorunları çözmek için birlikte çalışmaya davet ediyoruz” diyen Arslan, sistemde yapılacak köklü düzenlemelerle Türkiye’nin sosyal güvenlik sorunlarının çözülebileceğine inandığını ifade etti.
