Belediyelerde geçiçi görevli çalışanlara sosyal denge tazminatı ödenebilir mi?
SORU: Belediyelerde geçici olarak görevli personel ile Belediyelerde görevli personelin başka bir kuruma geçici olarak görevlendirilmesi durumunda sosyal denge tazminatı ödenmesi mümkün mü?
CEVAP: 4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanununun "Mahalli idarelerde sözleşme imzalanması" başlıklı 32 nci maddesinde, "27/6/1989 tarihli ve 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin ek 15 inci maddesi hükümleri çerçevesinde sosyal denge tazminatının ödenmesine belediyelerde belediye başkanının teklifi üzerine belediye meclisince, il özel idaresinde valinin teklifi üzerine il genel meclisince karar verilmesi halinde, sözleşme döneminde verilecek sosyal denge tazminatı tutarını belirlemek üzere ilgili mahalli idarede en çok üyeye sahip sendikanın genel başkanı veya sendika yönetim kurulu tarafından yetkilendirilecek bir temsilcisi ile belediyelerde belediye başkanı, il özel idaresinde vali arasında toplu sözleşme sürecinin tamamlanmasını izleyen üç ay içerisinde sözleşme yapılabilir. Bu sözleşme bu Kanunun uygulanması bakımından toplu sözleşme sayılmaz ve bu kapsamda Kamu Görevlileri Hakem Kuruluna başvurulamaz. Yapılacak sözleşme, toplu sözleşme dönemi ile sınırlı olarak uygulanır ve sözleşme süresi hiçbir şekilde izleyen mahalli idareler genel seçimi tarihini geçemez. Mahalli idareler genel seçim tarihini izleyen üç ay içerisinde de toplu sözleşme dönemiyle sınırlı olmak üzere sözleşme yapılabilir. Bu sözleşmeye dayanılarak yapılan ödemeler kazanılmış hak sayılmaz. İlgili mahalli idarenin; vadesi geçmiş vergi, sosyal güvenlik primi ile Hazine Müsteşarlığına olan borç toplamının gerçekleşen en son yıl bütçe gelirlerinin yüzde onunu aşması, ödeme süresi geçtiği halde ödenmemiş aylık ve ücret borcu bulunması veya gerçekleşen en son yıla ilişkin toplam personel giderinin, gerçekleşen en son yıl bütçe gelirlerinin belediyelerde yüzde otuzunu, il özel idaresinde yüzde yirmibeşini aşması hallerinde bu madde kapsamında sözleşme yapılamaz. Sözleşmenin yapılmasından sonra bu koşulların oluşması durumunda mevcut sözleşme kendiliğinden hükümsüz kalır." hükmü yer almaktadır.
Diğer taraftan, 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin ek 15 inci maddesinde, "Belediyeler ve bağlı kuruluşları ile il özel idarelerinin kadro ve pozisyonlarında istihdam edilen kamu görevlilerine sosyal denge tazminatı ödenebilir. Sosyal denge tazminatının ödenebilecek aylık tutarı, 4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanununa göre yapılan toplu sözleşmede belirlenen tavan tutarı geçmemek üzere ilgili belediye ve il özel idaresi ile ilgili belediye ve il özel idaresinde en çok üyeye sahip kamu görevlileri sendikası arasında anılan Kanunda öngörülen hükümler çerçevesinde yapılabilecek sözleşmeyle belirlenir." hükmü bulunmaktadır. Ayrıca, Kamu Görevlilerinin Geneline ve Hizmet Kollarına Yönelik Mali ve Sosyal Haklara İlişkin 2024 ve 2025 Yıllarını Kapsayan 7. Dönem Toplu Sözleşmenin 4. Bölümünün Yerel Yönetim Hizmet Koluna İlişkin Toplu Sözleşme başlıklı 1 inci maddesi, "(1) Belediyeler ve bağlı kuruluşları ile il özel idarelerinin kadro ve pozisyonlarında istihdam edilen kamu görevlilerine, 4688 sayılı 2 Kanunun 32 nci maddesinde yer alan usul ve esaslar çerçevesinde ödenebilecek sosyal denge tazminatı aylık tavan tutarı, en yüksek Devlet memuru aylığının (ek gösterge dahil) %120'sidir. Sosyal denge tazminatının verilmesi yönünde yapılabilecek sözleşmelerde, tavan tutarı aşmamak kaydıyla çeşitli adlar altında yapılan ödemeler dahil ödenebilecek tazminatın aylık tutarı, görev yapılan birim ve iş hacmi, görevin önem ve güçlüğü, görev yerinin özelliği, çalışma süresi, kadro veya görev unvanı ile derecesi gibi kriterlere göre farklı olarak belirlenebilir." hükmüne amirdir. Belediyeler ve bağlı kuruluşlarında kadro ve pozisyonlarında istihdam edilen kamu görevlilerine sosyal denge tazminatı ödenebileceği düzenlenmiştir.
Ancak bu istihdam şekli dışında çalışan/çalıştırılan personele, bu ödemenin yapılabileceği şeklinde bir düzenlenme bulunmamaktadır. 657 sayılı Kanunun 86 ncı maddesi çerçevesinde vekâleten atananlar ile ek 8 inci maddesi çerçevesinde geçici olarak görevlendirilenlere bu ödemenin yapılamayacağına ilişkin Sayıştay Daire kararları Sayıştay Temyiz Kurulu tarafından onanmıştır.
Ayrıca, Sayıştay Temyiz Kurulunun 20/2/2019 tarihli ve 45720 sayılı Kararında, başka kurumdan vekâleten atanan personele belediye bütçesinden sosyal denge ödemesi yapılmasının hukuka aykırı olduğu belirtilmiştir. Sayıştay Temyiz Kurulunun 22/5/2019 tarihli ve 46286 sayılı Kararında, 657 sayılı Kanunun ek 8 inci maddesi çerçevesinde belediyeler ve bağlı kuruluşlarında geçici olarak görevlendirilen memurlara sosyal denge tazminatının ödenemeyeceği belirtilmiştir.
Yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerinde yer aldığı üzere sosyal denge tazminatının kadro ve pozisyona bağlı bir ödeme kalemi olduğu ve Sayıştay Başkanlığının yukarıda yer alan mezkûr Kararlarında da belirtildiği üzere sosyal denge tazminatının diğer kurumlardan belediye ve bağlı kuruluşlarına yapılan vekâleten atama ya da geçici görevlendirmelerde ödenemeyeceği, diğer yandan Belediye personelinin başka bir kurumda geçici olarak görevlendirilmesi halinde sosyal denge tazminatının ödenip ödenmeyeceği hususunun ise ilgili sendika ile Belediye arasında yapılan sosyal denge sözleşmesinde yer alan hükümler çerçevesinde değerlendirilmesi gerektiği düşünülmektedir.
